Ælfwine Żeglarz odnaleziony?

17.12.12, 11:00, dodany przez Galadhorn

Redaktorzy Elendilionu, Telperion i Galadhorn, oglądali Hobbita: Niezwykłą podróż w Galway, irlandzkim mieście nad Atlantykiem. Tam, skąd w swoją podróż na Najdalszy Zachód wypłynął Ælfwine. Chcemy Wam dziś przypomnieć naszą notatkę biograficzną sprzed lat.

Żył naprawdę. Pozostawił po sobie ślad w jednej z najsłynniejszych ksiąg.  Ælfwine z Anglii. Spójrzmy na grafikę po lewej. Pochodzi ona z dolnego marginesu dokumentu, który nazywamy ‚Rękopisem Cædmona’ (Oxford, Bodleian Library, Junius 11, ‘Cædmon Manuscript’, str. 2 – patrz Wikipedia). Przedstawiony mężczyzna  ma pewną siebie minę, nadęte wargi i bujną czuprynę. Mamy tam nawet minuskułą insularną zapisane jego imię ‚Ælfwine’.  Można snuć teorie, czy portret przedstawia patrona skryby, samego skrybę, iluminatora, a może właściciela tej najsłynniejszej staroangielskiej księgi? My, miłośnicy Tolkiena, możemy sobie zamarzyć, że jest to ten prawdziwy Ælfwine Żeglarz, bohater legendarium, który dotarł w X w. na Wyspę Elfów (popularna teoria głosi, że portret przedstawia jednak ministra i scriptora, któremu król Æthelred ofiarował ziemię w Oxfordshire w roku 984. W tym wypadku Ælfwine byłby dziekanem New Minster w Winchesterze, a w latach 20. XI w. opatem tego miejsca). Źródła wyliczają 53 żyjących w anglosaksońskiej Brytanii mężczyzn o imieniu Ælfwin (patrz tutaj).

Najpóźniejsza relacja biograficzna o Tolkienowskim Ælfwine pochodzi z tekstu The Notion Club Papers (z lat 40.). Różni się ona w szczegółach od tej z The Lost Road (którą streściłem tutaj). Oto, co można wyczytać z tego tekstu (znajdziecie go w HoMe IX, str. 269-280).

Ælfwine Wídlást, inaczej Elendil, Eriol, Żeglarz (ur. w 869 r. – zm. po 914 r.), syn Éadwine i nieznanej z imienia kobiety pochodzącej z ludu Brytów w Zachodniej Walii (tak do XVIII w. nazywano Kornwalię); wnuk Óswine. Potomek Elendila, syna Valandila, przodek Alwina Arundela Lowdhama, którego ojcem był Edwin Lowdham. Jego ród pochodził z Glastonbury (stang. Glæstingabyrig) w krainie Somerset (stang. Sumorsæte) w królestwie Wessexu, użytkownik języka zachodniosaksońskiego (soft speech of western Wessex – HoMe IX 268). Chrześcijanin (katolik). Jest ceorlem, wojownikiem, żeglarzem i minstrelem (gdy nawiedza go natchnienie), a także walhstod ‚tłumaczem’ z języka quenya na staroangielski (HoMe XI 315). W roku 914 mieszka niedaleko Porlock w Somerset w domu przy tamie (ang. house by the weir).

Ojciec Ælfwine odpłynął na Zachód w swoim statku o nazwie Éarendel (nawiązującej do mitu astronomicznego o Gwieździe Zarannej) w roku 878, gdy król Alfred ukrywał się na wyspie Athelney w Somerset. Matka Ælfwine zbiegła wtedy z synem przed niebezpieczeństwem do krainy swojego ludu w Walii Zachodniej (Kornwalii). Mały Ælfwine miał wtedy zaledwie 9 lat. W Kornwalii nauczył się języka starowalijskiego i wielu rzemiosł. Przed rokiem 899 (czyli zanim osiągnął 30 lat) powrócił w służbę u swojego króla Alfreda do Somerset w Wessex. Brał udział w ostatnich wojnach tego władcy.

W tym czasie co najmniej raz odwiedził Irlandię (stang. Íraland), gdzie usłyszał wiele opowieści o Oceanie (stang. Gársecg), o podróżach Maelduina i św. Brendana. Usłyszał też przekazy o wyspie Ludzi, która dawno temu została pogrążona w głębinach Oceanu, ale kilku uciekinierów uratowało się dopływając na Wschód, gdzie w Irlandii i na wybrzeżach Oceanu znaleźli schronienie, a ich potomkowie żyli jeszcze w X w. Ælfwine domyśla się, że i w jego żyłach płynie krew tych pradawnych ludzi (w rzeczy samej wywodzi się on z rodu Elendila z Númenoru, czyli Atalantë – Atlantydy). Ælfwine od dzieciństwa tęskni za Zachodem i za Oceanem. Wiosną odczuwa nieokreślony ból, a jesieną tęsknotę.

W roku 914 (w wieku ok. 45 lat) wraz z przyjacielem Tréowine, synem Céowulfa (quen. Voronwë – wywodził się on z rodu mercyjskich królów z Tamworth – dziś w Staffordshire) bierze udział w zebraniu ludu króla Edwarda (stang. cyning Éadweard) w dworze thegna królewskiego Oddy. Dzieje się to na kilka nocy po odparciu Dunów pod Watchet (stang. Wæced), przed bitwą pod Porlock (stang. Portloca). Król Edward prosi go o pieśń (świetne teksty zachodniosaksońskie w HoMe IX 271-273). W dedykacji Ælfwine śpiewa o zwycięstwie Edwarda pod Archenfield (stang. Ircenfelda), we właściwej pieśni śpiewa o swojej tęsknocie za Oceanem i Ælfwina eard ‚wyspą Przyjaciół Elfów’, co zebrani na sali interpretują złośliwie jako proklamację przez Ælfwine swojego władztwa nad jakąś ziemią na Oceanie. Króla pieśń porusza, a Odda z Somerset proponuje, żeby zezwolić Ælfwine na podróż na Zachód. Tymczasem Mercyjczyk na służbie Edwarda, Tréowine śpiewa pieśń w bardzo archaicznym staroangielskim z czasów, gdy Anglowie mieszkali jeszcze w jutlandzkiej krainie Angel. Ælfwine tłumaczy tę pieśń i okazuje się, że jest to przekaz o przybyciu z Zachodu króla Sheave (o źródłach mitu o Scef, czyli Sheve przeczytacie w HoMe V 91-96).

Tej nocy Danowie zaatakowali Porlock. Zostali odparci i schronili się ze swoimi łodziami na Broad Relic (dawniej Flatholme – wysepka u ujścia rzeki Severn). Pozostała duńska łódź cnearr, którą porywają Ælfwine i Tréowine. Podnoszą maszt, rozwijają żagiel i płyną na Zachód zabierając ze sobą ludzi o imionach Ceola z Somerset i Geraint z Zachodniej Walii. Wpierw mijają przylądki Pembrokeshire i wypływają na szerokie wody Oceanu. Po niepowodzeniach spowodowanych przez pogodę docierają do wąskiej zatoczki w południowo zachodniej Irlandii. Tam przeczekują sztorm. A potem wpływają na Prostą Drogę i docierają na Najdalszy Zachód. Tam na Tol Eressëa Ælfwine poznaje od Pengolodha wiedzę elfów, zapisuje co zapamiętał i w końcu przywozi swoje notatki z powrotem do Anglii.

Po powrocie Ælfwine już nigdy nie zaznał spokoju i nie potrafił na długo osiedlić się na stałym lądzie. Był do końca swych dni żeglarzem. Powiadają, że zginął u zachodnich brzegów Irlandii, gdzie jego ciało spoczywa w łodzi na dnie Oceanu. Inni mówią, że pod koniec życia wyruszył na głębiny zachodu i nigdy już z tej podróży nie powróci.

Co do żony Ælfwine, to w najstarszych tekstach o Żeglarzu (w HoMe II) czytamy, że pojął on za żonę kobietę z Kornwalii. Zgodnie z opisem biograficznym powyżej jest bardzo prawdopodobne, że ta wersja utrzymała się też w latach 40., bo o ile Żeglarz ożenił się w ogóle, to zrobił to najpewniej w młodości, którą spędził właśnie w Kornwalii. Co o tym myślicie? A może – podobnie jak Frodo czy Bilbo – Ælfwine nigdy się nie ożenił?

O Ælfwine dyskutujemy na forum Elendilich – tutaj.

Kategorie wpisu: Informacje medialne, Utwory Tolkiena