Vinyar Tengwar nr 50 – recenzja

12.03.13, 21:23, dodany przez Galadhorn

Na pięćdziesiąty numer Vinyar Tengwar czekaliśmy sześć lat (nr 49 wydany został w 2007). O planach wydania VT w lutym informowaliśmy Was w jednym z poprzednich newsów („Parma #21 i Vinyar Tengwar #50 will be published soon!”). Oto wczoraj dotarł on do wielu subskrybentów w Europie. Jest to bardzo cienki ale też niezmiernie ciekawy numer pisma.

Zamyka on pewien rozdział w historii wielkiego konfliktu, swoistej „zimnej wojny” w środowisku lingwistów tolkienowskich w USA i Europie. Pisaliśmy o niej w 2007 roku („Kontrowersja wokół lingwistycznych rękopisów Tolkiena”). Jedno z sindarińskich zdań, które jest w nowym Vinyar Tengwar analizowane (Arphent Rían Tuorna: man agorech?), było źródłem wieloletnich kontrowersji i dociekań po tym, jak David Salo niefortunnie ujawnił je po swoim pełnym napięć spotkaniu z Carlem F. Hostetterem w 1996. To zapewne dlatego Hostetter informując na Facebooku o pracach nad nowym VT, pisał o „fatalnym Túrin’s Wrapper„.

Numer 50 VT jest też historycznym numerem, bo oto pismo po raz ostatni ukazuje się w dotychczasowej formule. Od kolejnych numerów Vinyar będzie dostępny już nie na subskrypcję (jak to było od lat 80. XX w.), ale do ściągnięcia i wydrukowania on-line na stronach Lulu.com (szczegóły na stronie E.L.F.).

Dla sindarinisty ten numer Vinyar Tengwar to prawdziwy skarb. Mamy tu pełne zdania, wiele ciekawych form, diamenty ukryte w przypisach. Dla osób spoza środowiska lingwistów tolkienowskich nie ma tu fajerwerków, ale jak to zwykle w przypadku oryginalnych dokumentów Tolkiena, na pewno wielu osobom przechodzą przez plecy ciarki na samą myśl o zajrzeniu przez ramię Profesorowi… Oto cofamy się do lat 50. XX w. Profesor Tolkien wrócił właśnie do opracowywania streszczeń fabuły swojej słynnej sagi Narn i·Chîn Húrin. W końcu umieszcza je wraz z materiałami lingwistycznymi dotyczącymi opowieści o Túrinie w szaro-brązowej torebce na prezenty (ang. wrapper). To ją właśnie w środowisku tolkienowskim nazywa się Túrin’s Wrapper. Dokument ten przechowywany jest w Bibliotece Bodlejskiej jako rękopis Tolkien MS. S9/2 fol. 2r.

Sam tekst sindarińskich sentencji datowany jest przez Carla F. Hostettera na ok. 1951-59 (ze wskazaniem na wcześniejszą część tego okresu). Język sentencji nazywamy w uproszczeniu „sindarinem”, ale tak naprawdę nie wiemy, czy tworząc te zdania Tolkien myślał o „późnym noldorinie” (koniec lat 40.), „beleriandzkim” (lata 1951-53) czy o „wczesnym sindarinie” (bo nazwa „sindarin” pojawia się dopiero w 1953).

Cudowne są same formy sindarińskie, które możemy zaobserwować w dokumencie. Dla każdego sindarinisty jest tu kopalnia form, końcówek i ciekawostek językowych. W skrócie można powiedzieć, że mamy tam do czynienia z następującymi zdaniami (wraz z ich wcześniejszymi formami):

Tytuł „Sagi o Túrinie”:

Túrin Túramarth

‚Túrin Túrambar’

I·Veleglinn i eithro en estar i·Chîn Húrin.
I·glinn hen agorer Edain vi Veleriann, ach hí in Ellath îr ed epholar

‚Wielka Pieśń, która także jest zwana Dzieci Húrina.
Pieśń tą stworzyli Ludzie w Beleriandzie, ale teraz Elfowie jedynie ją pamiętają/zachowują/recytują’.

oraz drugi wariant

Os i Veleglinn i Edain agorer vi Veleriann ar in Ellath epholar eno vi Eressai

‚Z Wielkiej Pieśni którą Ludzie stworzyli w Beleriandzie a [którą] Elfowie pamiętają/zachowują/recytują wciąż na Eressëa’.

Arphent Rían Tuorna: man agorech?

‚I rzekła Rían do Tuora: cóż uczyniliśmy?’

Sí il chem en i Naugrim en ir Ellath thor den ammen

‚Teraz wszystkie serca/ręce/ziemia Krasnoludów [i] Elfów będzie przeciw nam’

Możemy teraz puścić wodze fantazji i zastanowić się nad tymi słowami Ríany. Nie miała wiele czasu, żeby maleńkiemu Tuorkowi powiedzieć te słowa. I była to raczej wypowiedź retoryczna, bo Tuor był zbyt mały, żeby takie słowa zrozumieć. Co o tym myślą nasi Czytelnicy?

Kategorie wpisu: Lingwistyka, Recenzje